İngiliz Hukuku ve Medeni Yargılama Usulü
İngiliz Hukuku’nun Dayanakları?
İngiliz Hukuku, birçok hukuk sisteminden farklı olarak tek bir yazılı kanunlar derlemesine (kodifikasyona) dayanmaz. İngiliz hukuk sistemi, esas olarak Parlamento tarafından çıkarılan yasalar (statute law) ile mahkeme içtihatlarından (common law) oluşur.
Yargıçlar, karar verirken eşit veya daha üst seviyedeki mahkemelerin içtihatlarına bağlı kalmakla yükümlüdür. Bu bağlayıcılık ilkesi, hukuki öngörülebilirliği ve istikrarı sağlar. İngiliz hukuk sisteminde hâlen bazı Avrupa Konseyi düzenlemeleri ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları etkisini sürdürmektedir. Ancak Brexit sonrası Avrupa Birliği (AB) mevzuatı ve Avrupa Adalet Divanı kararları, artık İngiliz hukukunun doğrudan bir parçası değildir.
İngiltere’de Mahkeme Sistemi
İngiliz yargı sistemi başlıca şu mahkemelerden oluşur:
High Court’un Bölümleri
High Court, üç ana bölümden oluşur:
1.Chancery Division – Şirketler hukuku, iflas, ortaklıklar, vasiyetnameler ve vergi konularında uzmanlaşır.
2.Queen’s Bench Division (QBD) – Sözleşme ihlalleri, ihmal, kişisel yaralanmalar, ticari davalar ve medya davaları gibi genel medeni uyuşmazlıkları ele alır.
QBD içinde ayrıca Commercial Court (Ticaret Mahkemesi) ve Technology and Construction Court (TCC) yer alır.
3.Family Division – Aile hukuku ve boşanma davalarını inceler.
Temyiz Süreci ve Supreme Court
Court of Appeal, High Court kararlarına karşı yapılan itirazları inceler. Daha ileri düzeyde kamu yararı taşıyan davalar ise Supreme Court’ta (önceden House of Lords) görülür. AB hukuku artık bağlayıcı olmasa da, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne uyum sürmektedir.
Hukuk Meslekleri: Solicitor ve Barrister
İngiltere’de avukatlık mesleği ikiye ayrılır:
Her iki meslek grubu da Queen’s Counsel (QC) veya King’s Counsel (KC) unvanı ile kıdem kazanabilir.
Civil Procedure Rules (CPR) – Medeni Yargılama Usulü
1998 yılında yürürlüğe giren CPR, İngiltere’de medeni davalarda uygulanacak usul kurallarını belirler. CPR’nin temel ilkeleri şunlardır:
Tipik Dava Süreci
Bir High Court davası genellikle 12–18 ay sürer. Süreç şu adımları içerir:
Bilirkişilik ve Deliller
Mahkeme, uzmanlık gerektiren konular için tarafsız bilirkişi atayabilir. Bilirkişinin raporu yazılı olarak sunulur ve duruşmada sorgulanabilir.
Masraflar ve Finansman
Dava Masrafları
Genel kural, kaybeden tarafın kazanan tarafın yargılama giderlerini ödemesi yönündedir. Ancak CPR ihlali, makul olmayan davranışlar ve usul suistimalleri bu kuralı etkileyebilir.
Finansman Seçenekleri
Hükmün İcrası
Karar sonrası gönüllü ödeme yapılmazsa, mahkeme şu yollarla icra uygular:
Stratejik Araçlar ve Alternatif Çözümler
İngiliz Hukuku’nun Dayanakları?
İngiliz Hukuku, birçok hukuk sisteminden farklı olarak tek bir yazılı kanunlar derlemesine (kodifikasyona) dayanmaz. İngiliz hukuk sistemi, esas olarak Parlamento tarafından çıkarılan yasalar (statute law) ile mahkeme içtihatlarından (common law) oluşur.
Yargıçlar, karar verirken eşit veya daha üst seviyedeki mahkemelerin içtihatlarına bağlı kalmakla yükümlüdür. Bu bağlayıcılık ilkesi, hukuki öngörülebilirliği ve istikrarı sağlar. İngiliz hukuk sisteminde hâlen bazı Avrupa Konseyi düzenlemeleri ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları etkisini sürdürmektedir. Ancak Brexit sonrası Avrupa Birliği (AB) mevzuatı ve Avrupa Adalet Divanı kararları, artık İngiliz hukukunun doğrudan bir parçası değildir.
İngiltere’de Mahkeme Sistemi
İngiliz yargı sistemi başlıca şu mahkemelerden oluşur:
- County Court (Bölge Mahkemeleri)
- High Court (Yüksek Mahkeme)
- Court of Appeal (Temyiz Mahkemesi)
- Supreme Court (Yüksek Temyiz Mahkemesi)
High Court’un Bölümleri
High Court, üç ana bölümden oluşur:
1.Chancery Division – Şirketler hukuku, iflas, ortaklıklar, vasiyetnameler ve vergi konularında uzmanlaşır.
2.Queen’s Bench Division (QBD) – Sözleşme ihlalleri, ihmal, kişisel yaralanmalar, ticari davalar ve medya davaları gibi genel medeni uyuşmazlıkları ele alır.
QBD içinde ayrıca Commercial Court (Ticaret Mahkemesi) ve Technology and Construction Court (TCC) yer alır.
3.Family Division – Aile hukuku ve boşanma davalarını inceler.
Temyiz Süreci ve Supreme Court
Court of Appeal, High Court kararlarına karşı yapılan itirazları inceler. Daha ileri düzeyde kamu yararı taşıyan davalar ise Supreme Court’ta (önceden House of Lords) görülür. AB hukuku artık bağlayıcı olmasa da, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne uyum sürmektedir.
Hukuk Meslekleri: Solicitor ve Barrister
İngiltere’de avukatlık mesleği ikiye ayrılır:
- Solicitor: Müvekkillerle bire bir iletişim kurar, dava hazırlığını yapar, belgeleri düzenler ve bazı mahkemelerde temsil yetkisine sahiptir.
- Barrister: Özellikle yüksek mahkemelerde sözlü savunma yapar. Mahkemeye yazılı hukuki mütalaalar sunar. Doğrudan müvekkil ile temas etmez; genellikle solicitor aracılığıyla dosya alır.
Her iki meslek grubu da Queen’s Counsel (QC) veya King’s Counsel (KC) unvanı ile kıdem kazanabilir.
Civil Procedure Rules (CPR) – Medeni Yargılama Usulü
1998 yılında yürürlüğe giren CPR, İngiltere’de medeni davalarda uygulanacak usul kurallarını belirler. CPR’nin temel ilkeleri şunlardır:
- Taraflar arasında adil denge kurulması
- Davaların hızlı, etkili ve makul maliyetle çözülmesi
- Orantılılık (davaya konu değerle uyumlu süreç)
Tipik Dava Süreci
Bir High Court davası genellikle 12–18 ay sürer. Süreç şu adımları içerir:
- Pre-Action Protocol: Dava açmadan önce tarafların uzlaşma girişiminde bulunmaları gerekir.
- Claim Form & Particulars of Claim: Davacının, talebini detaylandırarak mahkemeye başvurması.
- Savunma (Defence) ve karşı beyanlar.
- Case Management Conference: Mahkeme, davanın işleyişine dair direktifler verir.
- Disclosure & Witness Statements: Taraflar delillerini ve tanık beyanlarını sunar.
- Trial (Duruşma): Genellikle hâkim huzurunda, nadiren jüriyle yapılır.
Bilirkişilik ve Deliller
Mahkeme, uzmanlık gerektiren konular için tarafsız bilirkişi atayabilir. Bilirkişinin raporu yazılı olarak sunulur ve duruşmada sorgulanabilir.
Masraflar ve Finansman
Dava Masrafları
Genel kural, kaybeden tarafın kazanan tarafın yargılama giderlerini ödemesi yönündedir. Ancak CPR ihlali, makul olmayan davranışlar ve usul suistimalleri bu kuralı etkileyebilir.
Finansman Seçenekleri
- Conditional Fee Agreement (CFA) – Başarıya bağlı vekâlet ücreti.
- After The Event Insurance (ATE) – Dava kaybedilirse oluşacak maliyetleri teminat altına alır.
- Third-Party Litigation Funding – Harici yatırımcı desteğiyle dava finanse edilir.
Hükmün İcrası
Karar sonrası gönüllü ödeme yapılmazsa, mahkeme şu yollarla icra uygular:
- Mal varlığına el koyma (writ of control)
- Banka hesaplarına bloke
- Haciz
- İflas başvurusu
Stratejik Araçlar ve Alternatif Çözümler
- Arabuluculuk (Mediation) – Zorunlu değildir ancak teşvik edilir.
- Uzlaşma Teklifleri (Part 36 Offers) – Kabul edilmezse masraf yükü doğurabilir.
- Injunctions (İhtiyati Tedbirler) – Hakkın korunması için önlem alınabilir.
- Security for Costs – Davacının ödeme gücü zayıfsa, davalı masraf teminatı talep edebilir.